In de uitleg over de militieloting werd het begrip "overdraagbaarheid", het vrijkopen van zijn legerdienst uitvoerig belicht, maar in de militiewet is er ook reeds sprake van "vrijstelling" weliswaar onderworpen aan zeer strenge voorwaarden, maar ook van "uitstel" en dit laatste vraagt wel wat meer uitleg om de cijfers bij de uitslag der loting te kunnen interpreteren.
In 1890 bijvoorbeeld waren er in Maldegem 174 lotelingen, waarvan 39 uit Sint-Laureins. Er was reeds een reserve van 42 man, vrijwilligers en uitgestelden van vorige jaren,...die dus voor de huidige lichting in aanmerking kwamen en niet meer moesten loten. Vandaar dat het eerste nummer dat kon getrokken worden 43 was en het hoogste (174+42) 216. Vandaar ook de vermelding telkenjare van het laagste en hoogste nummer, waartussen dus per gemeente volgens het bevolkingsaantal, de te leveren miliciens, opgegeven door de krijgsmacht, werden uitgeloot.
Zo moest bijvoorbeeld Sint-Laureins in 1833 met 2856 inwoners 8 miliciens leveren, Watervliet met 1723 inw. 5 miliciens, Sint-Margriete met 728 inw. 2 miliciens, Waterland-Oudeman met 721 inw. 2 miliciens en Sint-Jan met 704 inw. 2 miliciens.
De loteling met nevenstaand hoog nummer had er zich blijkbaar "uitgeloot", het nummer werd mooi uit het briefje geknipt en op de revers van zijn zondagse pak gespeld om de triomftocht naar huis aan te vatten, en eenmaal daar aangekomen werd het bij het nuttigen van de nodige druppels en begeleid met vrolijk gezang op het behang geprikt of samen met een foto van de gelukkige in een kadertje aan de muur gehangen.
Over de loting van 1836 hebben we nog het volgende gevonden. In het archief van de Heer Wilfried Steeghers bevindt zich een contract aangaande het afkopen van de dienstplicht tussen twee jongeren van Sint-Laureins. Joannes Carton, zoon van Bernard en Francisca Stevens particulieren te Sint-Laureins, met lot 36, verklaard de dienst te volbrengen voor en in de plaats van Carel Francies Bauwens, zoon van Carel Benedictus Bauwens landman te Sint-Laureins, met lot 21. Mits 350 frank door vader Bauwens te betalen en daarbij gratis kost en inwoon aan de remplaçant tijdens zijn kleine verloven en zijn groot verlof van vier tot vijf weken.
De militielotingen gingen steeds gepaard met grote uitspattingen en vechtpartijen, ondanks de arm der wet ! Pastoor De Swaef van Sint-Laureins was zeer bezorgd over zijn jonge parochianen en hun zedelijk peil en daarom had hij voor de loting in 1891 op eigen kosten voor gezamenlijk vervoer gezorgd. De lotelingen van Sint-Laureins kwamen al te samen met een grote bankwagen te Maldegem toe en moesten dan ook wel te samen weer vertrekken wilden ze ook genieten van het maal dat de pastoor bij de thuiskomst aanbood ! Voor Sint-Laureins althans is dit jaar de loting rustig verlopen zonder incidenten. Dit initiatief vond weerklank niet alleen in de regionale pers maar ook nationaal zoals in het Laatste Nieuws, het idee kon overal op bijval rekenen.
Bij de loting in 1892 was er geen bankwagen maar bij thuiskomst werd dit ruim vergoed met hesp en bier.
Bekijken we even het verloop van een lotingsdag in 1893:
Om 9 u. komen de lotelingen van de verschillende gemeenten blij gezind toe. Het is hemels weer, de schoonste dag die men dat jaar al gehad heeft.
9.30 u. politie en gendarmerie zijn op post. Een 15-tal Maldegemse lotelingen zijn vooruitgelopen op weg naar Adegem. Aan de bareel van de ijzeren weg botsen ze op de colonne der Adegemnaars, opgeleid door hun veldwachter, die bijgestaan door zijn nieuw benoemden ambtsgenoot een vechtpartij verhindert. Op de weg van Kleit is alles rustig.
Om 10 u. De lotelingen van Sint-Laureins opgeleid door hun veldwachter en zijn hulp, met een stok gewapend, komen langs het Kapelaanstraatje toe. Nog nooit waren ze zo talrijk. Ze trekken al zingend recht naar het stadhuis gevolgd van vrouwen en jongens en makronkassen.
10.30 u. Nog niemand in de bak gestoken. 't Is een ware uitzondering. In de lotingzaal verloopt alles rustig. Loteling Pauwels Edward komt bij de trommel, de arrondissementscommissaris vraagt al lachend (omdat hij zo groot is) : "Komt ge loten voor u, of voor uw zoon ?" Antwoord : "Neen, mijnheer, voor mijzelf, en ik zal u zeggen dat ik nummer 216 zal trekken !" - "Dat wil ik zien !" - Hij trok en de commissaris schudde ongelovig zijn hoofd. Het was 216 ! "Het is voor de tweede maal in mijn leven dat ik dat weet gebeuren ! Ongelooflijk !!"
12 u. Altijd nog even rustig. Van Middelburg zal er denkelijk niemand soldaat moeten worden. De heer Talloen van Eede komt loten voor zijn zoon die in België geboren is. Hij had klacht neergelegd maar hij trekt een vrij nummer waardoor de klacht vervalt !
Om 15 u. wordt de jonge De Reese met hevig bloedende hand naar het hospitaal gedragen. Na verzorgd te zijn viel hij in slaap, maar wakker en nauwelijks bekomen herinnerde hij zich dat het loting was, sprong hij door het venster en liep het bos in. Door de gendarmen gevraagd wie zijn hand zo verwond had, had hij niemand willen noemen en gezegd dat hij het zelf geweest was !
De lotingstijd bleef in gans België nog altijd gewelddadig, hoeveel voorzorgen er ook genomen werden. Op de lotingsdag in 1904 was er te Sint-Laureins tevens vergadering van het pompierkorps, vandaar dat er al enige waren die het slap in de benen en het wat stout in de bek kregen, en er 3 broers buiten werden gegooid uit het lokaal der pompiers om ruzie te hebben gezocht met de vader van een mooie deerne. Maar 's avonds ging het er slechter aan toe en wel omwille van een duivensteert die was uitgetrokken bij het oplaten van een duif te Maldegem om te laten weten dat men vrijgeloot was, en hierdoor, beweerde men, was het beestje te laat thuisgekomen met het goede nieuws ! Men is handgemeen geworden en een zekere B. heeft aan J.L. een steek in de arm en aan A.B. een snede in de hand toegebracht. Hij is in het gemeentegevang opgesloten en 's anderendaags nadat pv was opgemaakt losgelaten !
Er kwam pas een gedeeltelijk einde aan de hele miserie toen na 1909 de gehate loting werd afgeschaft maar van de dienstplicht was men nog lang niet verlost.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten