Sint-Laureins : Agent van de Red Star Line.

 


Eind 19e eeuw had de Amerikaanse regering nog geen beperkingen voorzien voor het aantal inwijkelingen, wat later bij de steeds groter wordende toeloop wel zou gebeuren. De armzalige sociaal-economische toestanden in Europa hadden als gevolg dat vanaf dan jaarlijks duizenden migranten langs Antwerpen naar Amerika uitweken in de hoop een beter leven te kunnen opbouwen!

De Red Star Line en de Cunard Line waren rederijen, gespecialiseerd in het vervoer van deze uitwijkelingen. De Red Star Line was een Belgische rederij gesticht in 1872 en in 1873 verliet het eerste schip zijn aanlegplaats de Rijnkaai te Antwerpen. De rederij onderhield een geregelde dienst tussen Antwerpen en Noord-Amerika en vervoerde tussen 1873 en 1934 rond de twee miljoen landverhuizers! Ze hadden in de voornaamste gemeenten hun agenten, meestal herbergiers. In hun café hadden die een mooie grote foto hangen onder glas met in kleuren het vlaggenschip van de maatschappij met dampende schouwen geschilderd in de kleuren van de Red Star Line, blauw en wit en op een zacht golvende blauwe zee. En tegen de achtergrond de silhouette van het Vrijheidsbeeld, ruim voldoende om menig arme werkman of boerenknecht goesting te doen krijgen!

De taak van de agenten bestond er in de kandidaat uitwijkeling wegwijs te maken in de nodige paperassen en de noodzakelijke uitrusting, de afspraak te maken met de rederij, en de avonturiers, meestal met een paar in groep, te begeleiden tot op het Eilandje in Antwerpen eventueel naar het logementshuis. Voor Sint-Laureins werd dit gedaan door Louis Strymes (1840-1919) en na hem door zijn zoon Aloïs Strymes (1872-1943) die zijn vader opvolgde in de herberg Dorpsstraat 97, mijn overgrootvader en mijn grootvader.


Julia Gailliaert bezorgde mij destijds een fragment uit het dagboek van haar vader Meester Gailliaert :

 .... Gedurende de periode van het emigreren vertrokken ook in Sint-Laureins velen naar de USA en Canada, sommige naar Frankrijk. Ze trokken naar Amerika met de Red Star Line. Ter plaatse was hier een agent die de reizen begeleidde: de heer Strymes. De uitwijking naar Amerika geschiedde somtijds ten gevolge van straffen voor smokkelen of vechten. Er werd rondgestrooid dat het geld pakken was in Amerika en velen lieten zich daardoor verleiden. Toch moet gezegd worden dat er verscheidene welstellend, ja, zelfs rijk geworden zijn, hetgeen hier bij ons wel niet gebeurde in die tijd...

Tot zover Meester Albert Gailliaert en men schat zelfs dat de uitgeweken Sentenaren met hun afstammelingen in Amerika talrijker zijn dan de bevolking van Sint-Laureins. Er waren wekelijkse afvaarten met één van hun 23 oceaanstomers waarvan de naam eindigde op ...land, de Belgenland, de Pennland, de Vaderland, enz.

Zelfs de Belgische overheid begon al vrij vroeg met het dumpen van gedetineerden en landlopers in de Nieuwe Wereld. Halfweg de 19e eeuw was het crisis, er was overal armoede. Dus waren er bedelaars en landlopers, steeg de criminaliteit, ze werden opgesloten in gevangenissen, krankzinnigengestichten en bedelaarshuizen. En België vond direct een oplossing voor de groeiende toeloop in die instellingen, de ex-gevangenen en landlopers dumpen in de Verenigde Staten! De tickets voor hun overtocht werden betaald door de administratie, de opgeleukte documenten zoals paspoort, bewijs van goed gedrag en zeden werden klaargestoomd en de provincie Antwerpen zorgde voor de praktische afhandeling. De overheid subsidieerde niet alleen de reis, maar maakte ook dankbaar gebruik van het bestaande systeem van vrijwillige verbanning, waarbij iemand die in ons land een gevangenisstraf moest uitzitten deze kon omzetten in een aantal jaren verblijf in een vreemd land. Zo werden tot 1860 naar schatting 650 bedelaars en gevangenen gedumpt aan de overkant van de oceaan! Toen dit uitlekte werd door de Amerikaanse pers hiervan meteen dankbaar gebruik gemaakt om dit wereldkundig te maken!

In de jaren dertig van de 20e eeuw was de belangstelling voor emigratie naar de Verenigde Staten en Canada voorbij. Toen de Red Star Line in 1914 een nieuw schip de Belgenland 2, het grootste schip varende onder Belgische vlag, bestelde waar enkele jaren eerder de Titanic was gebouwd, was de migratiestroom reeds op de terugweg! Op 19 maart 1923 kwam de Belgenland van de Red Star Line voor het eerst in Antwerpen, om het schip te laten aanmeren moesten aan de Rijnkaai nieuwe en grotere meerpalen worden geplaatst, die er vandaag trouwens nog steeds staan. Doch de Belgenland kwam te laat om nog een significante rol te spelen als migratieschip en moest overschakelen op cruiseschip.    Lang niet alle Belgen die ons land verlieten deden dat via de Antwerpse haven en niet alle Belgen die in Antwerpen vertrokken kozen voor een schip van de Red Star Line, maar wel de meerderheid. Tussen 1875 en 1914 verscheepte de haven van Antwerpen 1,7 miljoen emigranten komende uit heel Europa!


Het vlaggenschip van de Red Star Line is in de jaren 1920 de Belgenland, en één van de mooiste gebouwd in 1900 is de "SS Vaderland" met een tonnenmaat van 12.000 en een lengte van 171 m. en 18 m. breedte. Het was één van de modernste en grootste passagiersschepen die toen in Antwerpen hun thuisbasis hadden, er konden 1162 personen mee waarvan 342 in eerste, 194 in tweede en 626 in derde klas. In 2e klas deelde men een kajuit met 2 anderen, voor 3e klas waren slaapzalen van 8 à 10 personen heel diep in het schip en strikt gescheiden van de rest en met een beduidend verschil in de menu's. Als men bij gunstig weer "gelucht" werd aan dek kon men zich de ogen uitkijken naar de luxe in 1e klas!

Men diende zich een dag voor het vertrek aan te bieden in de gebouwen van de Red Star Line voor de administratie en een oppervlakkig geneeskundig onderzoek door een dokter, in het begin in open lucht, maar al gauw in nieuw opgerichte lokalen. En dat oppervlakkig onderzoek werd al snel een uitgebreide controle van kop tot teen om te zien of men geen besmettelijke ziekte had en fysiek in staat was te werken, want anders mocht men Amerika niet in bij aankomst. En als men teruggestuurd werd was dat op kosten van de rederij! De nacht kon men dan doorbrengen in een logementshuis op 't Eilandje en die waren voor de landverhuizers uit heel Europa niet van de properste! Men was verplicht te baden en de bagage werd ontsmet, en dan was het bang en hoopvol afwachten, goedgekeurd, men mocht vertrekken, afgekeurd, men moest achterblijven! Eenmaal de toelating op zak kon men de reis aanvatten die beslist geen plezierreisje was en die 10 dagen tot zelfs drie weken duurde in de zoektocht naar een beter leven!


En als dan eindelijk na de lange reis op zee in de mist de fakkel en het stervormig omkranste hoofd van het Statue of Liberty opdoemt lijkt voor velen de droom van de Nieuwe Wereld als het beloofde land werkelijkheid te zijn geworden, maar wacht voor allen nog een reeks beproevingen, nog een laatste grote hindernis, te nemen vooraleer hun leven in Amerika verder te zetten.


De schepen legden aan op Ellis Island, rechtover New York, de toegangspoort voor emigranten naar de USA, soms met 2 tot 3000 man aan boord. Voor de derde klasse passagiers volgde hier nog een laatste controle, de belangrijkste van allemaal, vooraleer ze het land in mogen. Ze worden in verscheidene groepen ingedeeld tussen twee ijzeren baren die uitmonden in gangen waarin één voor één de migranten onderzocht worden door een dokter. Het medisch onderzoek was vooral gericht op het herkennen van overdraagbare ziekten en een minimum van hygiëne. Uitgemergelde zieke en onverzorgde kandidaten en zij die om één of andere reden afgekeurd werden, worden naar een aparte vleugel gebracht waar ze in quarantaine werden gehouden. Ze mogen aanspraak maken op een echt tribunaal samengesteld uit 3 rechters en een vertaler. Dit geeft aanleiding tot hartverscheurende taferelen. Veel van die sukkelaars zijn mensen die hun land verlaten omdat ze daar niets anders kennen dan armoede en ellende en die hun toevlucht zoeken tot Amerika als een land van verlossing. En zij staan daar voor een rechter, die met één woord, ze zal terugsturen naar hun land en hen zo weer hopeloos dompelt in de miserie, of die hen zal binnenlaten in het grote Amerika, het land van belofte!


De goedgekeurde uitwijkeling komt dan verder in handen van een tweede controleur, die onderzoekt of hij in staat is zijn brood te verdienen. Over 't algemeen wordt eenieder die geen 150 fr. bezit, als behoeftig aanzien en meteen teruggestuurd. Bij de derde controle luistert men wat de inwijkelingen van zin zijn en wat zij als bestemming hebben. Om namelijk misbruik door alle soort bedriegers of oplichters te vermijden die door de onervarenheid der migranten aanleiding kan geven om van hen te profiteren worden al degene met dezelfde bestemming per speciale boot vervoerd, hetzij naar de trein, hetzij naar hun schip.


De ongelukkigen die als gevolg van één der controles het land niet binnen mochten werden na afwijzing met het eerstvolgende schip naar hun vertrekhaven teruggestuurd. Toen men ontdekte dat de retourkosten gedragen werden door de rederij die voor de heenreis instond werden de controles bij afreis strenger.
Er deden zich onmenselijke toestanden voor zoals gezinnen waarvan een gezinslid teruggestuurd werd terwijl de rest het land in mocht. Eenmaal goedgekeurd kreeg men een visumstempel in zijn paspoort, kwam men in de enorme ontvangsthal waar tientallen loketten waren en kon men zich een weg banen doorheen de nooit geziene drukte naar de uitgang en daar zagen de toekomstige nieuwe burgers voor het eerst negers, meestal kruiers beladen met torens koffers en rijen taxi's naast lange limousine's.

Dat er een grote emigranten stroom was blijkt uit volgende cijfers, voor Sint-Margriete alleen, een plattelandsdorp met toendertijd gemiddeld rond de 900 inwoners waren er bij de eeuwwisseling vóór 1900 reeds 101 uitwijkelingen. Een ijverige gemeenteambtenaar heeft achteraan in het bevolkingsregister 1890-1900 op enkele lege bladzijden een opsomming gegeven van alle landverhuizers.

Vande Velde Bruno °Wat 1838  -  Thienpondt Marie °SL 1835

Vande Velde Emma °SM 1874

Vande Velde Camiel °SM 1876

Buysse Francies °SM 1869

Pieters Petrus °SM 1868

Pieters Nathalie °SM 1868

De Paepe Pieter °WO 1849  -  Raswout Sophie °SM 1848

De Paepe Ferdinand °SM 1875

De Paepe Charles Louis °SM 1883

De Paepe Rosalie °SM 1884

De Paepe Regina °SM 1889

Vergeyle Leopold °SM 1855

Lippens Joannes °SM 1866  -  Pieters Rosalie °SM 1865

Lippens Emma °SM 1890

Martens Theophile °SM 1867

Verstraete Edmond °Mald 1865

Wille Bruno °Wat 1862  -  Claeys Christine °SM 1865

Wille Sidonie °SM 1890

Claeys Alois °SM 1859  -  Stokkerman Reynilde °SM 1867

Claeys Sophie °SM 1870

Bracke August °SM 1890

Stokkerman Petrus °SL 1858

Gebeyn Désiré °Mald  -  Claeys Nathalie °Mald

Van Cauwenberghe Eduard °SM 1854  -  Loncke Mathilde °SL 1858

Van Cauwenberghe Marie °SM 1881

Van Cauwenberghe Petrus °SM 1882

Van Cauwenberghe Leonard °SM 1885

Van Cauwenberghe Emiel °SM 1888

Van Cauwenberghe Louise Marie °SM 1890

De Blieck Leonard °Bass 1866  -  Snoeck Emma °SL 1865

Lonneville Victor °St.Kruis WVL 1839

Bert Petrus °SM 1864

Verschaeve Petrus °SM 1859

Rosseel August °SM 1864

Claeys Pieter °SM 1862

Pielaet Louise °SJ 1873

Claeys Amelie °SM

Claeys Emma °Amerika

Claeys Irma °SJ

Verhelst Charles °SM 1866

Neels Julie °SM 1873

Desplenter Bruno °SM 1869

Desplenter Ivo °SM 1871

Mortier Petrus Francies °SM 1873

De Blieck Ivo °Bass 1871

De Causmaecker Charles °St.Kruis 1849  -  Dumoulin Louise °SM 1861

De Causmaecker Emelie °SM 1884

De Causmaecker Elodie °SM 1885

De Causmaecker Gustaaf °SM 1888

De Causmaecker Augusta °SM 1891

De Causmaecker Henri °SM 1894

De Blieck Pieter °Bass 1865  -  Beuselinck Clarissa °SM 1866

De Blieck Pieter °SJ 1890

De Blieck Rosalie °SJ 1891

De Blieck August °SM 1893

Schar Sophie °IJzendijke 1895

Schar Prudence °IJzendijke 1863

Schar August °SM 1875

Van Cauter Marie °Marcq-en-Baroeul 1866

Pieters Nathalie °SM 1868

Pieters Sidonie °SM 1872

Van Ooteghem Carolus °SJ 1869  -  Goossens Prudence °SL 1865

Van Ooteghem Julius °SJ 1890

De Backker Gustaaf °SM 1871

Claeys Karel Lodewijk °SM 1873

Timmerman Emma °Heille 1877

Dobbelaere Rosalie °SM 1868

Dobbelaere Emma Marie °SM 1890

Bollaert Oscar °Laerne 1873

Freyne Marie °St.Kruis Holland 1863

Buysse Marie °Paterson (Am) 1890

Buysse Charles °Paterson (Am) 1891

Buysse Rosalie °Paterson (Am) 1893

Buysse Petrus °Paterson (Am) 1895

Buysse Jacobus °SM 1896

Focke Leonard °SM 1873

Verhelst Eduard °SM 1877

Claeys Amelie °SJ 1833

Staelens Petrus °SL 1870  -  Mortier Nathalie °SM 1871

Staelens Camiel °SM 1899

Claeys Eduard °SM 1870  -  Roets Louise Marie °Middelburg 1871

Claeys Willem °SM 1899

Pielaet Petrus °SJ 1871  -  Van Cauter Marie °Marcq-en-Baroeul 1866

Pielaet Helena °St.Louis(Am) 1897

Pielaet Eugenie °St.Louis(Am) 1898

Pilaet Isidorus °SM 1899

De Baets Emma °Wat 1878

Geen opmerkingen:

Een reactie posten